Τα Άγραφα, ιστορικός τόπος αντίστασης και
ελευθερίας, αποτελούν μία από τις πιο παρθένες ορεινές
περιοχές στην Ευρώπη. Ωστόσο κινδυνεύουν να
ισοπεδωθούν από εκατοντάδες ανεμογεννήτριες
βιομηχανικής κλίμακας, στο βωμό μιας τάχα “πράσινης”
ανάπτυξης και παρά την έλλειψη ειδικών οικολογικών
μελετών για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων.
Είμαστε αποφασισμένοι να μην επιτρέψουμε να
συντελεστεί ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά
εγκλήματα στη χώρα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη
σειρά:
> Τι είναι τα Άγραφα;
Τα Άγραφα είναι οροσειρά της κεντρικής Ελλάδας, στα
σύνορα των νομών Ευρυτανίας και Καρδίτσας. Αποτελούν
τη νότια απόληξη της Πίνδου. Λόγω του ποικίλου
αναγλύφου τους (υψηλές κορυφές, απότομες χαράδρες,
χορτολιβαδικές εκτάσεις κτλ.), της γεωγραφικής τους
απομόνωσης και της ισχνής παρουσίας του ανθρώπου,
αποτελούν περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
Παράλληλα, φιλοξενούν εξαιρετικά πλούσια χλωρίδα και
πανίδα, οι οποίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και
πληθώρα σπάνιων ή απειλούμενων ειδών, και γι’ αυτό
άλλωστε έχουν υπαχθεί σε μεγάλο μέρος τους στο
ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA
2000. Όσοι έχουν βρεθεί στις πανέμορφες κορφές των
Αγράφων, καθώς και στα πυκνά παρθένα δάση, τις χαράδρες
και τα ποτάμια που τα διατρέχουν, είναι αδύνατο να μείνουν
ασυγκίνητοι και άπραγοι μπροστά στην επικείμενη
καταστ ρ οφή τ ο υ ς . Συ γκεκρ ιμέ να, σχ ε δ ιάζ ε ται
η εγκατάσταση 44 αιολικών σταθμών παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας με συνολικά 575 ανεμογεννήτριες
σχεδόν σε όλες τις κορυφογραμμές των Αγράφων.
> Τι συμβαίνει στα Άγραφα (και στα άλλα βουνά…);
Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) απέρριψε τις
αιτήσεις ακύρωσης πολιτών και φορέων κατά των αδειών
εγκατάστασης των δύο πρώτων αιολικών σταθμών, που
συνολικά περιλαμβάνουν 40 ανεμογεννήτριες στα οροπέδια
της Νιάλας και του Βοϊδολίβαδου (σε υψόμετρο από 1.500
έως και 2.000 μέτρα). Έθεσε όμως ως προϋπόθεση για την
έναρξη των εργασιών την κατάθεση, εκ μέρους των
εταιρειών, Ειδικών Οικολογικών Αξιολογήσεων (ΕΟΑ),
οι οποίες θα πρέπει να εγκριθούν από το Υπουργείο
Περιβάλλοντος.
Οι συμπληρωματικές ΕΟΑ που κατέθεσαν οι εταιρίες
είναι προδήλως ανεπαρκείς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
αποτελεί η αποσιώπηση των επιπτώσεων των αιολικών
εγκαταστάσεων στον τοπικό πληθυσμό γυπών,
προστατευόμενου και απειλούμενου είδους όρνιου [το οποίο
αποτελεί μάλιστα και είδος χαρακτηρισμού της Ζώνης
Ειδικής Προστασίας της συγκεκριμένης περιοχής Νατούρα
2000]. Στην περιοχή καταγράφονται τρεις κούρνιες γυπών,
εκ των οποίων η εγγύτερη βρίσκεται σε απόσταση μόλις
900 μέτρων από το χωροθετημένο αιολικό σταθμό. Η
εγκατάσταση ανεμογεννητριών πιθανότατα θα οδηγήσει
στην άμεση θανάτωση ατόμων του πληθυσμού, αλλά
κυριότερα, θα οδηγήσει στον εκτοπισμό του είδους, του
οποίου ο ηπειρωτικός πληθυσμός έχει χαρακτηριστεί στο
Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας ως
“Κρισίμως Κινδυνεύον”. Οι ΕΟΑ, ωστόσο, χαρακτηρίζουν
τις επιπτώσεις στον πληθυσμό των γυπών ως “ασθενείς” και
προτείνουν μέτρα για την άμβλυνση τους χωρίς επιστημονική
τεκμηρίωση.
Τον Οκτώβριο του 2019, παρά τη σχετική απόφαση
του ΣτΕ, ξεκίνησαν παράνομα χωματουργικές εργασίες,
με σκοπό να ισοπεδώσουν τις κορυφογραμμές της Νιάλας
για να εγκατασταθούν οι πρώτες δεκάδες (από τις συνολικά
σχεδόν εξακόσιες) ανεμογεννήτριες που προβλέπεται να
εγκατασταθούν στα Άγραφα, σύμφωνα με τη Ρυθμιστική
Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Οι αιολικές αυτές εγκαταστάστεις,
μαζί με τα εργοτάξια και τα συνοδευτικά έργα, θα
αλλοιώσουν ανεπανόρθωτα αυτές τις προστατευόμενες από
διεθνείς συμβάσεις ορεινές περιοχές.
Όπως έχει ήδη δείξει η πικρή εμπειρία από παρόμοιες
εγκαταστάσεις στην Ελλάδα, οι εργασίες θεμελίωσης των
ανεμογεννητριών (το συνολικό τους ύψος θα φτάνει περί τα
150 μέτρα) και των συνοδευτικών πυλώνων υψηλής τάσης,
καθώς και η κατασκευή μεγάλων δρόμων πρόσβασης μέσα
από δάση και απότομες βουνοπλαγιές, θα αλλοιώσουν το
φυσικό ανάγλυφο του βουνού, θα οδηγήσουν στην
αποψίλωση ολόκληρων δασικών εκτάσεων και θα
υποβαθμίσουν και διαταράξουν ανεπανόρθωτα τους
βιοτόπους και τη βιοποικιλότητα του ορεινού όγκου των
Αγράφων. Παράλληλα με τα αιολικά, εξάλλου, έχουν
αδειοδοτηθεί και δεκάδες Μικρά Υδροηλεκτρικά σε όλο τον
ορεινό όγκο των Αγράφων, όπως πρόσφατα στον Άσπρο
Ποταμό, που θα επιφέρουν εξίσου σημαντική αλλοίωση στα
ευαίσθητα οικοσυστήματα των ορεινών ποταμών και
ιδιωτικοποίηση της χρήσης του νερού με ό,τι αυτό
συνεπάγεται για την ύδρευση των οικισμών και την άρδευση
των χωραφιών.
Δυστυχώς η καταστροφή αυτή αποτελεί τμήμα μόνο
της σταδιακής καταστροφής των βουνών της χώρας μας.
Ήδη η μαζική εγκατάσταση ανεμογεννητριών ισοπεδώνει
κατά τρόπο μη αναστρέψιμο μερικές από τις ομορφότερες
και περιβαλλοντικά σημαντικότερες περιοχές της χώρας,
όπως η νότια Εύβοια, η Μάνη, ο Καβο-Μαλιάς (Λακωνία)
και τα Ακαρνανικά Όρη. Βρίσκονται επίσης σε διάφορα
στάδια αδειοδότησης αιολικοί σταθμοί στη Σαμοθράκη, την
Κρήτη, την Ικαρία, την Τήνο, την Οίτη, το Πήλιο, το Δέλτα
του Έβρου κ.α. Ανατρέχοντας στους χάρτες της ΡΑΕ,
διαπιστώνουμε ότι προβλέπεται να εγκατασταθούν στην
Ελλάδα περίπου 16.000 επιπλέον ανεμογεννήτριες τα
επόμενα χρόνια.
Αν τα σχεδιαζόμενα έργα πραγματοποιηθούν, τα
ελληνικά βουνά, θα πληγούν ανεπανόρθωτα. Επίσης, η
μετατροπή τους από τόπους φυσικών αποθεμάτων και
βιοποικιλότητας σε βιομηχανικές ζώνες, εμποδίζει τώρα και
στο μέλλον οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετίζεται με την
ανάπτυξη της υπαίθρου, τις παραδοσιακές αγροτικές και
κτηνοτροφικές καλλιέργειες, την μελισσοκομία, την
τυροκομία, τον οικολογικό τουρισμό, την πεζοπορία, την
ορειβασία και άλλες αντίστοιχες δραστηριότητες που
μπορούν να γίνονται σε αρμονία με τη φύση.
> Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις
Κατόπιν της υποβολής των ΕΟΑ στο Υπουργείο,
ζητήσαμε εγγράφως, να αποσταλούν προς γνωμοδότηση στον
οικείο Φορέα Διαχείρισης, στα Δασαρχεία και στους οικείους
ΟΤΑ και να τεθούν σε δημόσια διαβούλευση για εύλογο
χρόνο, ώστε να μπορέσουν οι πολίτες και οι
περιβαλλοντικές οργανώσεις να διατυπώσουν τις
παρατηρήσεις τους, όπως δικαιούνται βάσει της
περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Αυτό, ωστόσο δεν έχει γίνει,
ούτε έχουν τεθεί σε διαδικασία έγκρισης οι ΕΟΑ, παρά
τις εκκλήσεις συλλόγων και πολιτών, αλλά και των
νεοεκλεγέντων δημάρχων της περιοχής. Συνεχίζουμε
συνεπώς, να επαγρυπνούμε και θα προβούμε στις
απαραίτητες νομικές ενέργειες προκειμένου να
ματαιώσουμε την εγκατάσταση των συγκεκριμένων
αιολικών σταθμών.
Από τα μέσα Ιουλίου μέχρι και τα τέλη Αυγούστου,
οργανώσαμε αγωνιστική κατασκήνωση στα Άγραφα. Στα
πλαίσια της κατασκήνωσης έγιναν πολλές δράσεις
ενημέρωσης στα χωριά της περιοχής. Αποτέλεσμα των
ενεργειών αυτών και των εν γένει δράσεων φορέων και
κατοίκων της περιοχής των Αγράφων, με τους οποίους
υπάρχει σταθερή συνεργασία, ήταν η ευαισθητοποίηση
πολλών άλλων ντόπιων κατοίκων και συλλόγων. Στην
Καρδίτσα έγιναν δύο φορές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας
μέσα στον Αύγουστο για να αποτραπεί, η ενοικίαση
εκτάσεων στους επενδυτές για την εγκατάσταση πυλώνων
μεταφοράς ρεύματος, την οποία προωθούσε ο απερχόμενος
δήμαρχος.
Παράλληλα συνεχίζουμε δράσεις ενημέρωσης και
κινητοποίησης φορέων και πολιτών, επιδιώκοντας τον κοινό
αγώνα σε τοπικό επίπεδο αλλά και τον συντονισμό δράσεων
μαζί με άλλες πρωτοβουλίες για την προστασία του
περιβάλλοντος.
> Τι ζητάμε;
● Να σταματήσουν άμεσα τα παράνομα έργα στο οροπέδιο
της Νιάλας Αγράφων και να τηρηθούν από το ΥΠΕΝ οι
διατυπώσεις που προβλέπει η περιβαλλοντική
νομοθεσία για τυχόν έγκριση των ΕΟΑ που υπέβαλαν οι
επενδύτριες εταιρείες.
● Να εξαιρεθούν τα Άγραφα στο σύνολο τους από τις
Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας.
● Να ανασταλεί κάθε αδειοδοτική διαδικασία, καθώς και η
ισχύς των αδειών εγκατάστασης ενόσω εκκρεμεί η
αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ και
η διαδικασία παραβίασης που έχει κινήσει η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή εις βάρος της Ελλάδας για την ανεπαρκή
προστασία προστατευόμενων περιοχών.
● Να εφαρμόσει η χώρα μία πραγματικά βιώσιμη
ενεργειακή πολιτική χωρίς εκπτώσεις στην ακεραιότητα
του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Καμία
περιοχή περιβαλλοντικής ή πολιτιστικής αξίας να μη
θυσιαστεί για την ενεργειακή μετάβαση.
● Την εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών από μη
εξαρτώμενους από τους επενδυτές μελετητές, και την
αξιολόγησή τους με αξιόπιστο τρόπο. Οι μελέτες αυτές
θα πρέπει να εξετάζουν ρεαλιστικά και συνολικά τις
συνδυαστικές επιπτώσεις των κατασκευαστικών
εργασιών και της λειτουργίας όλων των εγκαταστάσεων
ΑΠΕ καθώς και των λοιπών ανθρωπογενών
δραστηριοτήτων σε κάθε περιοχή αντί να υποεκτιμούν
τις επιπτώσεις μεμονωμένων έργων και σταθμών ΑΠΕ,
όπως συμβαίνει έως τώρα.
> Το ενεργειακό ζήτημα
Η προώθηση της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα
με την χρήση ΑΠΕ γίνεται σήμερα με γνώμονα την
βραχυπρόθεσμη κερδοσκοπία σε βάρος της φύσης και των
ανθρώπων με την αλόγιστη αδειοδότηση και εγκατάσταση
αιολικών σταθμών ακόμα και σε προστατευόμενες περιοχές,
σε κορυφογραμμές, νησιά, βραχονησίδες μεγάλης
περιβαλλοντικής αξίας ιδίως από άποψη βιοποικιλότητας και
σε περιοχές τουριστικού, αρχαιολογικού και πολιτιστικού
ενδιαφέροντος. Η υφιστάμενη σήμερα τεχνολογία στις ΑΠΕ,
ειδικά η αιολική ενέργεια, εξακολουθεί να παρουσιάζει
πολλά τεχνικά προβλήματα, με αποτέλεσμα το σύστημα
ηλεκτροδότησης να μην μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά σε
αυτές και να εξακολουθεί να απαιτεί την παραγωγή ρεύματος
από ορυκτά καύσιμα. Σε κάθε περίπτωση, οι όποιες τεχνικά
εφικτές λύσεις πρέπει να υιοθετηθούν στη βάση συνολικής
στρατηγικής ισόρροπης και συνδυαστικής αξιοποίησης
διάφορων μορφών ΑΠΕ με περιβαλλοντικά βιώσιμο τρόπο.
Οι απαντήσεις στις προκλήσεις του ενεργειακού
ζητήματος εξάλλου, εάν δεν θέλουμε να είναι κομμάτια ενός
φαύλου κύκλου συνεχούς αύξησης της ζήτησης ενέργειας,
δεν μπορεί να είναι μόνο τεχνικές, αλλά πρέπει να
συνδυαστούν με την αμφισβήτηση και αλλαγή των
καταναλωτικών προτύπων και της οργάνωσης της
παραγωγής. Μόνο με αυτό τον τρόπο το όφελος θα αφορά
όλους τους πολίτες και θα είναι μακροπρόθεσμο. Με αυτό το
σκοπό, συνδιοργανώνουμε μια πανελλαδική συνάντηση /
συνέλευση για την ενέργεια στις 18-19 Γενάρη 2020, σε
συνεργασία με το Δίκτυο «Μεσοχώρα – Αχελώος SOS» και
την Πρωτοβουλία Αθήνας ενάντια στις εξορύξεις
υδρογονανθράκων. Μπορείτε να μάθετε περισσότερα στη
σελίδα f/b: “Συνάντηση για την ενέργεια” ή στη διεύθυνση
επικοινωνίας: meeting4energy@gmail.com.
Καλούμε όποιους ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον
αγώνα μας να επικοινωνήσουν μαζί μας και να πάρουν μέρος
στις κινητοποιήσεις μας.
Ο αγώνας για ελεύθερα βουνά συνεχίζεται!
Πρωτοβουλία Κατοίκων Αθήνας
για την Προστασία των Αγράφων
agrafasos@gmail.com
https://www.facebook.com/savegreekmountains/
6 Νοέμβρη 2019
2019-11-12